Hazar Denizi Canavarı=Ekranoplanlar

Köprülerden Atlayabilen Uçaklar

1960'lı yıllarda Sovyetler Birliği başkanı köprülerin üzerinden zıplayabilen
gemilerinin olduğuyla övünüyordu. Bu şifreli sözler Batı liderlerinin aklını karıştırdı
çünkü lafını ettiği şey dünyada daha önce eşi benzeri görülmemiş bir şeydi
suyun üzerinde hareket ederek bir uçak kadar hızlı hareket edebilen bir gemi...
Yıllar boyunca Sovyetler büyük bir gizlilik altında eşsiz bir teknoloji geliştirdi
Fakat bu doğaüstü makineler Sovyetler Birliğiyle birlikte
tarihe karıştı ve tedavülden kaldırıldı
1950'li yıllarda en hızlı gemiler deniz otobüsleriydi, gövdesinden aşağı doğru
kanatları olan bir tür... Ve bu tür çok başarılı olmuştu .Yüksek hızından dolayı
kanatlar botu sudan çıkarır ve sürtünmeyi azaltırlardı. Bu da botun çok yüksek hızlara ulaşmasını sağlardı..
Fakat en hızlı deniz otobüsleri bile 110 km den daha hızlı gidemiyorlardı
çünkü  kavitasyon etkisi gövdenin kalkmasını güçlendiriyordu
gövde kalkamadığı için pervaneler su altında kalıyorlardı.Mühendisler bu sorunu
o zamana kadar çözememişlerdi. Fakat Rostislav Alexeyev adında öncü bir
Sovyet deniz otobüsü tasarımcısının radikal bir fikri vardı. Kanatları Tamamen gövde dışına çıkarmak
Bu değişim hidrodinamikten Aerodinamike geçiş imkanı sağlayacaktı
Ve daha önce hiç ulaşılamayan ve hayal bile edilemeyecek hızlara ulaşılabilmesini sağlayacaktı
Alexeyevin gemileri yeteri hıza ulaştıklarında gemi sudan tamamen kalkacaktı
ama aynı zamanda uçak gibi uçmayacaklardı zemindeki hava yatağında süzüleceklerdi
Pilotlar uzun zamandır uçağın kalkış ve inişlerinde veya yere çok yakın uçtuklarında
uçaklarının fazladan ivme kazandıklarını farkettiler. Sanki uçaklar inmek istemiyormuş gibiydi
Bu terim havacılıkta'Yer Etkisi' adıyla biliniyordu.Ve Alexeyev bu terimi gemilerinin efsanevi olması için kullanacaktı

Fikrini kanıtlamak için Alexeyev küçük çapta prototipler ve maketler üretti
Fakat fikrini tamamen hayata geçirebilmesi için daha fazla kaynak ve paraya ihtiyacı vardı
Ve 1960'lı yıllarda Sovyetler Birliğinde bu kaynakları alabilmenin tek yolu
Devlete projesinin askeri alanda yardımı dokunabileceğini kanıtlamak ve
projesini devlet desteğiyle yürütebilmekti
Alexeyev'in gemilerine 'Ekranoplan' denildi Bu gemiler uçaklar gibi uçabilen ve
zemine çok yakın oldukları için radarlar tarafından yakalanamayan gemilerdi
ayrıca sudan tamamen çıktıklarında sonar cihazları da fark edemiyorlardı ve
deniz mayınlarını aktive etmeden üzerlerinden geçebiliyorlardı.
küçük boyları sayesinde büyük gemilerin giremediği sığ limanlara ve sahillere girebiliyorlardı
ve diğer gemilere göre daha ucuz olmaları vaadinde bulunulmuşlardı. Havacılık ve
Denizciliği birleştiren alexeyev .Yüksek rütbeli Sovyet generallerinin
ve hatta SSCB Başkanı Krushchev in dikkatini çekmişti.Büyük ve cesur projeleri çok seven
Krushchev Amerikalıların sahip olamadığı bu teknoloji fikrini çok sevmişti

Teknik Özellikler

Proje için askeri kaynaklardan bir fon oluşturuldu.
ve Alexeyev'in ekibi bu fikri geliştirmeye başladılar
Sadece 5 yıllık bi süre içinde bir kaç tonluk küçük prototiplerden
bir canavara geçiş yaptılar: 265 ton olan KM adı verilen canavar...

Uçak sanki başka bir boyuttan gelmiş gibi gözüküyordu. Saatte 500 kilometre hızında hareket edebiliyor ve 600 tona kadar ağırlık taşıyabiliyordu.
1966 yılında tamamlandığında uçan en büyük makine buydu ve diğer uçakların
yanına yanaşamadığı etkileyici bir süzülme oranına sahipti
Bu devasa makineye yer etkisini sağlayabilmek için 8 sabit jet motoru kanatların altına koyulmuştu
ve aşağı yöne bakarak itmeyi sağlıyorlardı. yerde kaldığı sürede ise
8 jet motoru kapanır ve sadece 2 motor kullanılması 600 tonluk  bu makinenin
uçak kadar hızlı gitmesi için yeterli olmaktaydı.
tepeye konuşlanmış dev kanatlar ise yer etksinin yarattığı
dengesizliği kontrol etmek için tasarlanmıştı
ilk olarak 1966da test edilen KM ,Ekranoplanların büyük bir
yol kat ettiğini kanıtladı ama aynı zamanda bazı ciddi sorunları gün yüzüne çıkardı
KM çok narin bir cihazdı . jet motorları tuzlu su ,dalgalar
ve denizdeki diğer objeler tarafından çok çabuk zarar görebiliyordu
aynı zamanda yönlendirmesi aşırı zordu . Yer etkisine karşı koyulan zorluk ve dengede tutmak
en deneyimli pilotları bile yoruyordu.ayrıca KM dönebilmek için çok açıktan almak
zorundaydı. bu da onu düşman gözcüleri için kolay bir hedef haline getiriyordu
Diğer bir problemse havaydı .
iddialara göre KM dalgalar bir buçuk metreye çıkana kadar çalışabiliyordu
normalde sıkıntı değil ama KM nin çekilen tüm görüntüleri sığ ve dalgasız sularda çekilmişti
Bu devasa makineyi açık denizlerde sürmek imkansıza yakındı
yani KM sadece  şartlar kolay olduğunda çalışabiliyordu(Hazar denizi gibi kapalı denizlerde)
Açık denizlerde seyahet etmesi olasılık dışıydı
bu ve diğer gibi sorunlar böyle yepyeni bir teknolojiyi
tasarlayan mühendislik ekibinin karşılaştığı sorunların bazılarıydı
Daha fazla geliştirme yaparak Alexeyev ve  mühendisleri KM nin sorunlarının çoğunu
çözebilirlerdi. ama vakitleri çoktan dolmuştu

Sonun Başlangıcı

KMnin  ilk uçuşunu yaptığı zaman Sovyetler Birliğinde başkan değişmişti
ve devletin tüm bakışı değişmişti. Brezhnev ne sabırlı biriydi ne de risk almayı seven biri
Ekranoplanı gereksiz bir kumar olarak görüp askeri kaynakları daha güvenilir
projelere çevirdi. Bu Alexeyev ve ekibi için kötü haber demekti 1968 yılında rütbesi
Deniz Otobüsleri Daire Başkanlığından .Proje başkanlığına düşürüldü
halihazırda bir sürü teknik problemle uğraşan mühendisler ekibi bu kaynak azaltımından sonra
odaklarını KM den daha küçük ve pratik ekranoplanlar geliştirmeye çevirdiler
sadece 150 asker taşıyabilen ve yer etkisi olmadan da uçabilen
limanlarda gidebilen aletlerdi
fakat bunları zaten halihazırda bulunan deniz uçaklarıyla da yapabiliyorlardı
Bu yüzden Sovyet otoriteleri bu plana sıcak bakmadılar
ve sadece 3 ekranoplan sovyetler birliği tarafından satın alındı
Alexeyevin Ekranoplanları hızlıydılar ama Sovyet ekonomisinin düşüşü kadar hızlı değildiler
Kaynaklarının azalmasından dolayı Sovyet otoritelerine zıt giden Alexeyev
1975 yılında tekrardan rütbe düşürme cezası aldı
Bu sefer Alexeyev sıradan bir mühendis rütbesine düşürüldü
Bu sonun başlangıcıydı.
fakat yine de son ekranoplan 1980lerde tasarlanabildi
KM kadar büyük olmasa da bu ekranoplan 6 gemi füzesi taşıyıp hedeflere  100 km öteden saldırabiliyordu
fakat bunun da sadece bir örneği yapıldı ve Alexeyev bunun uçuşunu asla göremedi
1980 yılında sadece 63 yaşındayken Alexeyev vefat etti .
ve hükümet projenin geleceğini parlak görmediği için Ekranoplan programını 1980lerin ortasında
tamamen kapattı .Ve Sovyetlerin 1991 deki çöküşünden sonra geri kalan Ekranoplanlar
servisten kaldırıldı. ve nerdeyse 40 yıllık araştırmaya son verildi
Fakat Ekranoplan fikri eski Sovyetler birliğinde ve
dünyanın diğer taraflarında yaşamaya devam etti.
daha küçük  yer etkili araçlar yapıldı .Ve bu akıllarda bir soru bıraktı
Alexeyev ve ekibi KM yi geliştirseydi
daha büyük ve daha iyi uçan daha stabil ve daha iyi opare edilebilen
bir ekranoplan yapabilirler miydi?.KM den bile büyük
ve gelişmiş bir makine yapabilme potansiyelleri var mıydı
10 ve 20 metre yüksekten bile uçabilen bir makine...
yolcu ve yük taşımasını diğer tüm hava araçlarından daha iyi yapan bir makine ...
fakat şimdiye kadar harcanan eforlar harcanan kaynaklarla kıyaslandığında
yeteri kadar verim alamadı.Tüm bu sebeplerden dolayı
bir süre daha Ekranoplanler soğuk savaş döneminde olan bir anı olarak kalacak